Podatek płaski, zwany potocznie podatkiem liniowym jest powszechnie znany jako metoda obliczeniowa wysokości podatku. Podstawmy założeniem podatku liniowego jest określenie jego wartości, która jest wprost proporcjonalna do wysokości podstawy podatkowej.
Pojęcie podatku liniowego jest najczęściej stosowane w stosunku do podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) oraz podatku dochodowego od osób prawnych (CIT).
W stosunku do PIT-u i CIT-u podatek liniowy wyliczany jest w oparciu o jedną, określoną stawkę podatkową a co się z tym wiąże, że wszyscy podatnicy płacą podatek liniowy w takiej samej wysokości, czyli np. 18%, 19% lub 32% ze swoich dochodów podatnicy przekazują na poczet podatku.
Ściślej ujmując podatek liniowy to jedynie brak wzrostu stawki podatkowej oraz podstawy opodatkowania. Należy rozumieć, że podatek liniowy wliczany jest w system podatkowy wraz z ulgami podatkowymi oraz kwotami wolnymi od podatku, z zastosowaniem rożnych stawek podatkowych.
Podatek liniowy można również określić jako uproszczony system podatku dochodowego, w tym zniesienie kwot wolnych od podatku i ulg podatkowych. W tej sytuacji stawka podatkowa jest jedna, liczona wobec całego otrzymanego dochodu w określonym roku podatkowym.
Podatek liniowy w Polsce
Od 2009r. w Polsce obowiązuje podatek liniowy, pomimo że w latach 90 wprowadzono progresywny podatek od uzyskanych dochodów, podatnik ma prawo rozliczać się względem podatku płaskiego. Podatek ten mogą płacić osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Nie mnie jednak należy pamiętać, że decydując się na rozliczanie dochodu z zastosowaniem zasad podatku liniowego, podatnik traci możliwość rozliczania się z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Podatnik traci również w tej sytuacji możliwość z korzystania z wszystkich ulg podatkowych za wyjątkiem ulgi abolicyjnej.
Podatek liniowy zagrał znaczącą rolę w wyborach parlamentarnych w roku 2005, kiedy to dwie zmagające się ze sobą partię polityczne, Prawo i Sprawiedliwość i Platforma Obywatelska spierały się o słuszność wprowadzenia podatku płaskiego do polskiego prawa podatkowego dotyczącego dochodów.
Od tego czasu zwolennicy podatku liniowego upierają się przy słuszności założenia tego podatku, którego wprowadzenie w rezultacie miało prowadzić do wzrostu gospodarczego a co za tym idzie zmniejszenia dystansu jaki się klarował w stosunku Polski do zamożniejszych krajów europejskich. Dodatkowym argumentem miało być również naświetlenie sytuacji w których podatek progresywny znajdował większe zastosowanie w krajach o wysoko rozwiniętej gospodarce, do których Polsce, o gospodarce stale rozwijającej się, było jeszcze daleko.
Spór o podatek liniowy
Już na samym początku wprowadzenia podatku liniowego miał on swoich zwolenników i przeciwników. Zwolennicy podatku płaskiego zasłaniają się stwierdzeniem, że jest to bardziej sprawiedliwa forma podatkowa w porównaniu z podatkiem progresywnym, ponieważ każdy podatnik płaci taki sam procent podatku od uzyskanego dochodu. Przeciwnicy opowiadają się, że w takiej sytuacji zmniejszony wkład bogatszego społeczeństwa zostanie zrównoważany przez wyższy wkład społeczeństwa biedniejszego. Jaśniej określając doprowadzi to do sytuacji w której osoby które w roku podatkowym zarobiły mniej będą ponosić wyższy podatek niż osoby , które zarobiły więcej. Zrównoważenie tej stawki dla zwolenników podatku liniowego oznacza również wyższy PKB. Z perspektywy długoterminowej zwiększyło by to znacząco dochód państwa z pozyskanych podatków przez najbliższe lata.
Ogólnie spór odnosi się do pojęcia sprawiedliwości. Podatnicy, którzy popierają podatek liniowy odnoszą się do tego, że każdy podatnik będzie płacił podatek w takiej samej wysokości, przeciwnicy zaś stawiają pytanie dlaczego biedniejszy podatnik ma płacić podatek wyższy w stosunku d swojego dochodu od obywatela, który w roku podatkowym uzyskał wyższy dochód.
Tak więc aby podatek liniowy pozostał nasuwały się dwa rozwiązania. Po pierwsze, przy zachowaniu jednej stawki podatkowej dla wszystkich podatników, należało by jednocześnie zwiększyć kwoty zwolnione z płacenia podatków. Z drugiej strony, rozsądnym było by zniesienie obowiązku opodatkowania dla najniżej usytuowanych, choć jednocześnie powodowało by to narażanie osób o wyższym stanie majątkowym na płacenie wyższych podatków. Działało by demotywujący na dalszy rozwój prowadzonego przedsiębiorstwa, co również na przestrzeni lat odbiło by się znacząco na funduszach państwa oraz jego gospodarce.
Pojawiający się na przestrzeni poprzednich lat kryzys finansowy dodatkowo działał na niekorzyść wprowadzenie podatku liniowego. Ekonomiści niejednokrotnie przedstawiali jak podatek liniowy stosowany w innych krajach odbił się na ich gospodarce i finansach. Jako przykład można przytoczyć takie kraje jak np. Ukraina, Słowacja, Litwa, Łotwa i Estonia. I tak niespełniający oczekiwań i pokładanych w nim nadziei podatek liniowy został wycofany ze Słowacji w roku 2005, na Łotwie zaś cztery lata później w 2009r.
Podatek liniowy na świecie
Wysokość podatku liniowego na świecie oscyluje w granicach 10-35%. Zasady opodatkowania podatkiem płaskim wprowadzone zostały w krajach:
Albania, Macedonia, Gruzja, Czarnogóra, Serbia, Rumunia, Bułgaria, Litwa, Łotwa, Estonia, Rosja i na Ukrainie. Mimo wszystko wprowadzony podatek niejednokrotnie spotykał się z postulatami dotyczącymi progresywnych stawek podatkowych.
Ekonomiści często naruszają kwestię podatku liniowego odnosząc się do jego poprawności względem niskiego poziomu wykształcenia społeczeństwa oraz niskim współczynnikiem dostępności specjalistów na rynku pracy. Jednoznacznie odnosi się to do prawidłowości zastosowania podatku liniowego względem barier rozwoju gospodarczego. Jaśniej ujmując często pojawiają się spekulację czy wprowadzony sposób opodatkowania wpłyną na poprawę finansową kraju nie działając jednocześnie krzywdząco na jego podatników.
W Szwecji i Stanach zjednoczonych stosowana jest progresywna skala podatkowa. Dla przykładu stawka podatkowa na rok 2010 w Stanach Zjednoczonych wynosiła 10% dla osoby zarabiającej nie więcej niż 8 375 dolarów rocznie i stosunkowo rosła w zależności od pozyskanych dochodów : 15%, 25%, 28%, 33%, najwyższa stawka wynosiła 35% dla osób, których zarobki w skali roku podatkowego przekraczały 373 650 dolarów.
W ramach ciekawostki w 1985r Belgia wprowadziła podatek liniowy w wysokości 50% uzyskanego dochodu, jednocześnie ustanawiając , ze osoby zarabiające mniej niż ówczesne 10 tysięcy funtów belgijskich w skali roku podatkowego będą zwolnione z płacenia podatku płaskiego.
