Niezależnie od tego, z jakim funduszem inwestycyjnym mamy do czynienia i co znajduje się w jego portfelu, zawsze fundusz taki jest tworzony przez środki finansowe powierzone mu przez indywidualnych lub instytucjonalnych inwestorów. Pieniądze są zarządzane przez specjalistów licencjonowanych przez Komisję Nadzoru Finansowego. Jak w praktyce inwestuje się w fundusze inwestycyjne i od czego zależy ostateczny zysk klienta?
Rola TFI i innych organów funduszu
Inwestor dysponuje kapitałem i może zdecydować się na zainwestowanie pieniędzy w wybrany fundusz. W tym celu powinien wybrać konkretny produkt i wpłacić pieniądze do POK (punktu obsługi klienta) lub przez internet czy dystrybutora. W ten sposób zostanie uczestnikiem konkretnego subfunduszu. Co dalej dzieje się z jego pieniędzmi?
Nadrzędną rolę nad inwestycjami klientów odgrywa Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które jest założycielem funduszu, zarządza nim i reprezentuje przed podmiotami zewnętrznymi. TFI może samo sprawować funkcję zarządczą nad portfelami funduszy inwestycyjnych lub zlecić realizację polityki inwestycyjnej zewnętrznej firmie, która musi posiadać licencję na działalność maklerską w zakresie zarządzania porfelem instrumentów finansowych. Obowiązkiem TFI wobec klientów jest dostarczenie im sprawozdania ze swojej działalności.
Ważną rolę w inwestycjach w fundusze inwestycyjne odgrywa depozytariusz, najczęściej bank, stąd też można spotkać się z nazwą „bank depozytariusz”. Odpowiada on za prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego, łącznie z aktywami zapisanymi na rachunkach uczestników funduszu. Do tego zajmuje się:
- realizacją zleceń funduszu inwestycyjnego,
- zapewnianiem zgodnego z prawem i statutem TFI wykonywaniem obowiązków funduszu, poprzez stałą kontrolę czynności faktycznych i prawnych,
- wyceną aktywów funduszu i jednostek uczestnictwa.
Kolejnym podmiotem biorącym udział w inwestycjach w funduszach inwestycyjnych, jest Agent Transferowy. Jego zadaniem jest archiwizacja danych na temat wszystkich uczestników funduszu i dokonywanych przez nich transakcji. Przetwarza wpłaty i wypłaty na jednostki uczestnictwa poszczególnych funduszy inwestycyjnych oraz informuje uczestników o ich transakcjach i o wartości jednostek subfunduszy. Trafiają do niego wszelkie zlecenia i dyspozycje uczestników.
Jak wygląda w praktyce inwestowanie w TFI?
Powierzając pieniądze Towarzystwom Funduszy Inwestycyjnych, wpłacamy fizycznie określoną ilość środków do wybranego funduszu. Celem każdego inwestora jest osiągnięcie jak najwyższego zysku przy jednoczesnym ograniczeniu w maksymalny sposób ryzyka inwestycyjnego. Idea istnienia funduszy inwestycyjnych opiera się na połączeniu ze sobą zasobów kapitałowych indywidualnych inwestorów w celu wspólnego ich inwestowania przez ekspertów z funduszu inwestycyjnego.
Po dokonaniu wpłaty do funduszu, inwestor otrzymuje określoną liczbę jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym, ich ułamkowe części lub certyfikaty inwestycyjne, które są tytułami uczestnictwa w tzw. funduszach inwestycyjnych zamkniętych. Im więcej jednostek czy certyfikatów posiada uczestnik, tym większy jest jego proporcjonalny udział w majątku funduszu inwestycyjnego. Wpłaty uczestników kształtują portfel inwestycyjny funduszu, będący źródłem jego dochodów, które następnie przysługują do podziału uczestnikom.
Fundusze inwestycyjne otwarte funkcjonują w taki sposób, że zbywają lub kupują przyznane uczestnikom jednostki uczestnictwa na jego żądanie. Zupełnie inaczej jest w przypadku funduszy zamkniętych, które emitują certyfikaty inwestycyjne oraz dokonują ich wykupu w przypadkach określonych w statucie funduszu.
Zyski i straty inwestora
Najczęściej codziennie, a na ogół w dniach, w których funkcjonuje giełda, fundusz inwestycyjny dokonuje wyceny tytułów uczestnictwa. Wyceniany jest portfel inwestycyjny, a następnie uzyskana suma jest dzielona przez liczbę przysługujących wszystkim uczestnikom jednostek albo wyemitowanych certyfikatów. Wartość pojedynczego tytułu uczestnictwa może się zmieniać dynamicznie, w każdym dniu wyceny. Wyliczając iloczyn wartości jednostki uczestnictwa i ich liczby, inwestor uzyskuje aktualną wartość środków ulokowanych w funduszu. Może zbyć jednostki uczestnictwa po cenie wynikającej z wyceny dnia, skorygowanej o opłatę manipulacyjną pobieraną przez TFI. Sprzedaż lub umorzenie jednostek uczestnictwa kończy inwestowanie w fundusz i jeśli inwestor uzyskuje wyższą sumę pieniędzy, niż pierwotnie zainwestował, realizuje zysk z tytułu inwestycji w fundusz inwestycyjny.
