Od 1 stycznia 2021 r. wprowadzono opłatę od środków spożywczych (opłata cukrowa, podatek cukrowy), która ma zachęcić producentów do redukcji ilości substancji słodzących, a kupujących do wyboru zdrowszych towarów. Wraz z wprowadzeniem opłaty pojawiły się wątpliwości przedsiębiorców w związku z zasadami jej naliczania oraz produktów nią objętych. Odnosząc się do pojawiających się wątpliwości Minister Zdrowia w dniu 23 lutego 2021 r. wydał objaśnienia prawne w zakresie stosowania i odprowadzania tego podatku.
Opłata cukrowa obejmuje napoje z dodatkiem:
- cukrów (monosacharydów, disacharydów środków spożywczych zawierających te substancje),
- substancji słodzących, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 (np. ksylitol, sorbitol, aspartam),
- kofeiny lub tauryny.
Opłacie nie podlegają napoje, które są m.in.:
- wyrobami medycznymi,
- suplementami diety,
- roztworami węglowodanowo-elektrolitowymi, w których zawartość cukrów jest mniejsza lub równa 5 g w przeliczeniu na 100 ml napoju.
Zgodnie z art. 12b ust. 1 ustawy o zdrowiu publicznym (Dz. U. z 2021 r. poz. 183) jako napój traktuje się wyrób w postaci napoju oraz syrop będący środkiem spożywczym, ujęty w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług w klasach 10.32 i 10.89 oraz w dziale 11.
Z informacji udzielonych przez Ministerstwo Zdrowia wynika, że syropem objętym opłatą cukrową jest smakowy środek spożywczy przeznaczony do ewentualnego rozcieńczenia z wodą lub wykorzystywany jako dodatek do napojów czy deserów. Zatem w opinii resortu zdrowia opodatkowaniu podatkiem cukrowym podlegają syropy (jeżeli zawierają dodatek substancji o właściwościach słodzących, kofeiny lub tauryny), z których przygotowywane są napoje z automatów. Natomiast napój powstały w wyniku rozcieńczenia syropu wodą nie podlega ponownej opłacie. W takim przypadku podmiotem zobowiązanym do zapłaty opłaty nie jest podmiot sprzedający np. rozcieńczane z syropu napoje z automatu, lecz podmiot zaopatrujący w te produkty (syropy), o ile podmiot sprzedający nie prowadzi sprzedaży detalicznej jako producent, podmiot nabywający napoje w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub importer napoju, a także nie jest zamawiającym w rozumieniu przepisów ustawy o zdrowiu publicznym.
